Optymalizacja transportu to szeroki termin określający wszelkie procesy, których celem jest polepszenie sytuacji wszystkich stron zaangażowanych w transport (a więc nadawców, odbiorców, oraz pracowników). Najczęściej słysząc o optymalizacji transportu i spedycji zakłada się, że chodzi o minimalizację kosztów transportu, a także – czasem – o optymalizację czasu dostawy. Tymczasem w rzeczywistości jest to problem wielokryterialny i liczą się też mniej popularne kryteria, takie jak komfort pracy, zadowolenie odbiorcy towaru, jakość usługi transportowej, a także ekologia i zużycie dróg. Najczęściej jednak skupiamy się na dwóch najbardziej oczywistych czynnikach, czyli kosztach i czasie.
Na procesy logistyczne można spojrzeć z perspektywy strategicznej i operacyjnej. W pierwszym przypadku myślimy o planowaniu długoterminowym i przyszłościowej wizji firmy, natomiast perspektywa operacyjna skupia się na bieżącej sytuacji, ewentualnie na stanie transportu w najbliższym czasie. Oba aspekty optymalizacji powinny być wspierane przez system informatyczny wspomagający zarządzanie logistyką.
Mówiąc o optymalizacji logistyki – nawet ograniczając się jedynie do minimalizacji kosztów – mamy na myśli cały szereg działań obejmujących kompletny łańcuch dostaw. Przede wszystkim kluczowe jest zbudowanie efektywnej sieci dystrybucji. To obejmuje zidentyfikowanie lokalizacji odbiorców i ich potrzeb (potencjalnie zmieniających się w czasie) oraz optymalne rozmieszczenie centrów dystrybucji, terminali dystrybucyjnych i magazynów. Istotny jest również dobór odpowiedniej floty (podział na tabor własny i zewnętrzny, wielkości pojazdów i ich możliwości takie jak przestrzeń ładunkowa, wyposażenie w podnośnik, dźwig, chłodnię), bowiem niewłaściwie dobrana flota może znacznie ograniczać potencjał firmy transportowej. Podczas optymalizacji logistyki możliwa jest też analiza różnych scenariuszy przepływu produktów oraz globalna identyfikacja wąskich gardeł i czynników ograniczających zysk firmy.
Wymienione w powyższym akapicie podstawowe czynności pozwalają na obniżenie sumarycznych kosztów magazynowania i transportu (choć niekoniecznie obu tych składników równocześnie). Te czynności są ważnymi elementami optymalizacji logistyki, lecz nie zawierają tego elementu, który powszechnie kojarzy się jako pierwszy z optymalizacją transportu – mianowicie optymalizacji tras. To pokazuje, że optymalizacja tras nie jest jedynym elementem optymalizacji transportu, jednak jest na tyle ważna, że poświęcimy jej osobny artykuł.
Zaletą stosowania systemów optymalizacji transportu i logistyki takich jak OptiFacility jest to, że wykorzystanie metod obliczeniowych i technik sztucznej inteligencji umożliwia obiektywne, globalne spojrzenie na problem i równoczesną optymalizację wszystkich zależności, co człowiekowi zwykle się nie udaje. Zaletą jest także sama formalizacja wszystkich zależności, uporządkowanie danych, ich konwersja i przechowywanie w postaci cyfrowej, a także standaryzacja procesów logistycznych i związana z nią konsolidacja transportu (łączenie małych przesyłek w większe porcje, palety, kontenery). Standaryzacja procesów logistycznych umożliwia redukcję kosztów zarówno małych, jak i dużych zleceń, a często też podniesienie niezawodności dostaw, elastyczności systemu dystrybucji, jakości obsługi klientów i tym samym wzrost konkurencyjności firmy na rynku.